Walvisvaart geliefd thema bij makers volkskunst
De walvisvaart was een geliefd thema bij makers van hoekkasten en andere meubels. Dat is niet zo gek, want rond de Zuiderzee waar veel meubels werden beschilderd, woonden veel walvisvaarders. Museum Sorgdrager heeft twee topstukken in de collectie - een wieg en een hoekkast - met thema's over de walvisvaart. Ze zijn beide te zien in een kleine expositie van Amelander meubelkunst.
De hoekkast
De walvisvaart is het onderwerp van de beschildering van deze hoekkast van naaldhout die tussen 1780-1850 is gemaakt.
Deze hoekkast was oorspronkelijk beschilderd met een imitatie van mahoniehout. De beschildering met motieven uit de walvisvaart is ruim een eeuw later aangebracht, aan het eind van de negentiende of het begin van de 20ste eeuw. De grote cartouche toont een afbeelding van de jacht op ijsberen. een grote cartouche waarin de jacht op ijsberen is verbeeld. De cartouche, een schelpmotief, is bekroond door twee ijsberen met tussen hen in een wapenschild met drie kruisjes. Op de etagère prijken afbeeldingen van de walvisvangst en de kaart van Nova Zembla.
Detailfoto van de jacht op ijsberen. Middenonder een gedode ijsbeer. Rechts zijn walvisvaarders in gevecht met een ijsbeer. Versterking komt van een groepje mannen die aanlegt op de ijsschots.
Schilders en tekenaars van hoekkasten kopieerden (of lieten zich inspireren, het is maar hoe je het noemt) door anderen. Dit detail van een beschildering lijkt erg veel op onderstaande tekening.
Reproductie met dank aan Hans Beelen, Universiteit Oldenburg.
Twee ijsberen met een schild met drie kruisen, een verwijzing naar het wapen van Amsterdam?
Drie detailfoto's van afbeeldingen op de hoekkast. Een ijsbeer op het cartouche, een walvisvaarde en een afbeelding van de kaart van Nova Zembla, aangebracht op de etagère.
Aan weerszijden van het slot heeft de maker twee walvisvaarders geschilderd.
De bovenste plank op de etagère toont een groepje mannen in een sloep. Ze hebben een walvis geraakt met een harpoen.
De wieg
Deze wieg is gemaakt tussen 1650 en 1675. Er zijn maar weinige van deze wiegjes uit de periode bekend, en dat maakt dit exemplaar uit de collectie van Museum Sorgdrager redelijk uniek. Op de korte zijden zijn bijbelse taferelen geschilderd. Op de lange zijden zijn afbeelden van de robben-en walvisjacht te zien.
Rustende robben op een ijsschots. Op de achtergrond een schip met een Nederlandse vlag.
De beschildering aan de andere zijde toont meer details. De maker schilderde verschillende boten, robbenjagers in sloepen en robben op een ijsschots.
Detailfoto van de beschildering van de wieg: robben op een ijsschots.
