CULTUURHISTORIE
Kunst in de openbare ruimte
In de laatste drie decennia van de vorige eeuw zijn de dorpen verfraaid met beelden. In elk dorp staan er twee. Het beeld van de Amelander schalken in Hollum kreeg de gemeente van de NV De Holm, de initiatiefnemers van recreatiepark Boomhiemke. De Holm had het beeld in 1984 ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan laten maken door David van Kampen. In dit overzicht is ook een plastiek opgenomen van Jaap van de Meij. Dat is verwerkt in de gevel van een woonhuis aan de Westerlaan in Hollum.
Buren
Ritskemooi
Rechts: Een beeld dat een oude Amelander legende van Ritskemooi uitbeeldt. Het bronzen beeld is in 1980 door Annet Haring gemaakt in opdracht van gemeente Ameland. Op de marmeren plaat bij het beeld is de legende van Ritskemooi beschreven: Eeuwen geleden als landpirate tot alles in staate. Met noodweer stond dat oude boze wicht op ’t Oerderduin met vals verleidend licht. Liet schepen zo uit de koers te pletter slaan om te roven uit armoe, om voortbestaan. “Haar straf, op het hoge duin van ’t Oerd, ’t vergaan van ’t schip met haar zoon Sjoerd. Van ellende, ach en wee, verdween z’in zee. Nog klinkt bij storm de stem over het Oerd van Ritskemooi, die roept om Sjoerd.'
Annet Haring
Beeldhouwster Annet Haring (Hoorn 1934) woonde en werkte van 1978 tot 1996 in Friesland. Veel van haar werk is in deze provincie terug te vinden. Haring maakte onder andere de bronzen trofee die sinds 1990 jaarlijks op het Festival Vrouwenfilms wordt uitgereikt aan een vrouw die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van vrouw en film. In 1995 werd een grotere uitvoering hiervan door de organisatie van het festival aan de gemeente Assen aangeboden.
Annet Haring, Ritskemooi
Locatie beeld Ritskemooi
Zeehond met jong
Frans Ram, Zeehond met jong
Dit bronzen beeld = Zeehond met jong - is in 1990 in opdracht van de gemeente Ameland door Frans Ram gemaakt.
Frans Ram
Beeldhouwer Frans Ram (Schiedam 1948) volgde een opleiding aan de Academie voor beeldende kunsten in Amsterdam. Hij verhuisde later naar Friesland, waar hij veel opdrachten kreeg. Hij is bekend geworden door zijn figuratieve mens-en dierfiguren in brons. Op Ameland staan vijf beelden van zijn hand.
Locatie beeld Zeehond met jong
Nes
Kardinaal De Jong
Frans Ram, Kardinaal de Jong
Het bronzen beeld van kardinaal De Jong werd in opdracht van de gemeente Ameland in 1982 door Frans Ram gemaakt.
Kardinaal De Jong (1885 - 1955) is op Ameland geboren. Hij is vooral bekend geworden door zijn verzet tegen het nationaal socialisme en later tegen de Duitse bezetter. Dat leverde hem de bijnaam 'IJzeren Jan' op. Hij kreeg daarvoor in 1945 het Grootkruis van de Nederlandse Leeuw. In hetzelfde jaar werd hij benoemd tot kardinaal van het bisdom Utrecht. De Jong kwam geregeld terug naar Ameland.
Locatie beeld Kardinaal de Jong
Jongen met politiepet
David van Kampen, Jongen met politiepet
Dit aandoenlijke beeld van een jongetje met een politiepet is in 1978 gemaakt door de Friese beeldhouwer David van Kampen. Het staat voor het politiebureau aan de Reeweg in Nes. Het is gefinancierd in het kader van de zogenoemde percentageregeling, waarbij een deel van de bouwsom moest worden besteed aan kunst. In dt geval gebeurde het bij de bouw van het politiebureau. Het beeldje kreeg in de volksmond al snel de naam 'De kleine Evert'. Deze naam verwees naar Evert Kalverda, destijds rayonchef bij de rijkspolitie.
Locatie beeld Jongen met politiepet
David van Kampen
David van Kampen kreeg zijn opleiding als beeldhouwer aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Daar heeft hij ook een tijd gewoond en gewerkt. Naast beelden maakt Van Kampen ook reliёfschilderijen.
Veel van zijn werk is te vinden in de provincie Friesland.
Ballum
De dijkwachters
Frans Ram, De dijkwachters
Op de dijk bij de Ballumerbocht staat het beeld van de Dijkwachters, een bronzen beeld dat de beeldhouwer Frans Ram in 1991 maakte. Het stelt twee reddingwerkers voor die met een touw aan elkaar verbonden zijn.
Het beeld is geplaatst t.g.v. het op Deltahoogte brengen van het laatste dijkvak op Ameland en het is als zodanig het symbool voor een veilig Ameland. Op de plaquette bij het beeld staat de volgende tekst: 'Al jaagt de storm de golven soms angstig hoog, de dijkwacht is paraat met wakend oog.
Waterschap De Amelander Grieën'.
Locatie Dijkwachters
Paarden van Oranje
Frans Ram, Paarden van Oranje
Vroeger stond op de plaats van het gemeentehuis een groot slot. Dit was het slot van de familie Van Cammingha. Het slot is in de 19e eeuw gesloopt.
Het beeld van twee paarden voor het gemeentehuis herinnert aan de tijd dat dekhengsten van de stoeterij van de Nassau's op Ameland graasden. Zo lopen er op Ameland nog veel paarden met koninklijk bloed rond. Paarden spelen een belangrijke rol op Ameland. Vroeger werden paarden gebruikt voor het zware werk voor de boeren en bij het redden van mensen tijdens scheepsrampen op zee. Tegenwoordig zijn er op het eiland nog steeds veel paarden te zien. Deze worden alleen nog gebruikt voor recreatie.
Locatie Paarden van Oranje
Hollum
De Amelander schalken
David van Kampen, De Amelander Schalken
Het kunstwerk uit 1984 bestaat uit een hardstenen reliëf. De drie figuren dragen elk een balk onder een maan. Het reliëf is gemonteerd aan een bakstenen muurtje.
Op het bijbehorende bord staat:
"De Amelander schalken
hebben gestolen drie balken
des avonds in de maneschijn
daarom zal dit hun wapen zijn."
Het reliëf is gemaakt door beeldhouwer en schilder David van Kampen (Leeuwarden 1939), in opdracht van N.V. De Holm. Bij het 25 jarig bestaan van De Holm in 1984, schonken ze het kunstwerk aan de gemeente Ameland.
De voorstelling met het rijm is gebaseerd op een legende over de herkomst van het wapen van Ameland. De Amelanders hadden veel te lijden van roverij uit Friesland en ze haalden, bij lichte maan, drie balken van Terschelling en maakten daarvan een galg om de rovers aan op te hangen. Het wapen van Ameland is dan ook een schild in de lengte doorsneden, de rechterhelft van goud met drie zware dwarsbalken, de linkerhelft van lazuur met een wassende maan van zilver.
Locatie Amelander Schalken
Hidde Dirks Kat
Frans Ram, Hidde Dirks Kat
Hidde Dirks Kat was een Hollumer commandeur, die in de winter van 1777/1778 moest overwinteren op Groenland, nadat zijn schip de Juffrouw Clara in het ijs was komen vast te zitten. Hij wist met een deel van zijn bemanning het vasteland van Groenland te bereiken, waar zij door Inuit werden gevonden en in hun huis werden opgevangen. Over zijn reis, de ramp en het verblijf bij de Inuit heeft hij een dagboek geschreven, waarin hij als een modern socioloog beschrijft hoe deze mensen zich in het moeilijke klimaat weten te handhaven. Bijzonder is de respectvolle manier waarop hij over de Inuit schrijft in een tijd waarin men zich over het algemeen erg laatdunkend over 'wilden' uitliet.
Hidde Dirks Kat was als commandeur niet erg succesvol. Hij ving op verschillende reizen maar negen walvissen. Na zijn avontuur op Groenland ging hij voor een reder in Hamburg varen als koopvaarder. Hij woonde in Altona, vlakbij Hamburg, en werd een welgesteld man. Hij kwam nog regelmatig in Hollum bij een nicht op bezoek, bij wie hij 1824 plotseling overleed. Hij ligt begraven op het kerkhof van Hollum, waar een eenvoudige grafsteen aan hem herinnert. Het beeld voor verzorgingscentrum De Stelp wijst in de richting van de woning waar hij in Hollum ooit woonde.
.
Locatie Hidde Dirks Kat
Plastiek van insect
Jaap van der Meij, Insect
Een plastiek in een gevel van een woonhuis aan de Badweg, gemaakt door Jaap van der Meij.