W.A. Houtman

Willem Adriaan Houtman (1886-1968)

Willem Adriaan Houtman was een man van de zee. Bijna al hun vakanties brachten de Schiedamse piano-, vleugel-en orgelhandelaar en zijn vrouw Susanna Noteboom door aan de kust. Eerst met hun kinderen - ze zouden er elf krijgen - later samen. Het werk van Houtman leest als een logboek dat van de vakanties werd bijgehouden. Het gezin verbleef in Kamperland in Zeeland en Rockanje (Zuid-Holland), koos later de Noord-Hollandse kust en weer later de waddeneilanden als favoriete vakantiebestemming. Houtman schilderde op Texel, Vlieland, Terschelling en Ameland.

Eind jaren ’50 en begin jaren '60 brachten Willem en Susanna een aantal jaren achtereen de vakanties door op Ameland. Zij verbleven er in het huisje Betha aan de Fenneweg in Hollum, grenzend aan het bos en dichtbij het Amelander Gat, de overgang tussen de Waddenzee en de Noordzee. En zoals altijd tijdens zijn vakanties en spaarzame vrije tijd, volgde hij ook op Ameland zijn grote passie, de schilderkunst. Op een foto zien we Houtman schilderen op de veranda van het huisje Betha *.

Als kunstenaar was Willem Adriaan Houtman een autodidact. Wel volgde hij tussen 1902 en 1904 avondlessen aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam. Landschappen en portretten werden zijn meest geliefde genres. De stromingen in de schilderkunst in de eerste helft van de vorige eeuw liet hij aan zich voorbijgaan. Hij greep terug naar de traditie van de Haagse school. Houtman was een groot bewonderaar van Jozef Israëls, die hij in zijn jonge jaren nog heeft ontmoet.

Als Houtman zijn schildersezel in de natuur neerzette, ontstonden er altijd beelden die naar de werkelijkheid werden weergegeven. Geen kunstzinnige strapatsen. Soms in een licht romantische toets, dat dan weer wel. Zijn uitdaging was het vangen van het licht op het landschap en het weergeven van de wolkenluchten. De kunst was altijd dichtbij. De broer van zijn vrouw Susanna was de kunstschilder Daniël Noteboom uit Noordwijk aan Zee (1877-1943), met wie hij goed bevriend was.

Over de vakanties op Ameland weten we meer omdat Houtman en zijn vrouw er contact kregen met de familie Van Dijk. Dirk van Dijk was van 1921-1953 gereformeerd predikant in Hollum. Voor hun verhuizing naar Leeuwarden in 1956 woonde het gezin Van Dijk nog enkele jaren in de Elzenhof aan de Fenneweg. Het huisje draagt anno 2019 dezelfde naam en is nog steeds in het bezit van de familie. Foka Vonck-Van Dijk uit Peize, dochter van Dirk van Dijk, bewaart nog herinneringen aan Houtman en zijn vrouw. "Ik heb de lagere school in Hollum nog afgemaakt. Ik zal zo'n dertien, veertien jaar zijn geweest toen we kennismaakten met de familie Houtman. Hij was altijd in de natuur aan het schilderen." Mevrouw Vonck beschrijft de relatie tussen haar ouders en de familie Houtman als die van kennissen. De contacten waren evenwel zo hecht dat in hun nieuwe huis in Leeuwarden een aantal schilderijen van Houtman hing. "Zodat bezoekers die eventueel konden kopen."

De familie Vonck-Van Dijk heeft zeven schilderijen en aquarellen van Houtman in bezit. Aan de aquarel In het duinbos bij Hollum Ameland (Op Ameland bekend als het Turfdôbke) bewaart Foka Vonck een speciale herinnering. "Die heeft meneer Houtman aan mij cadeau gegeven."

*

Wie wil weten hoe het huisje Betha er uit ziet, zal tevergeefs zoeken. Er werd later een stenen muur om het huis en de veranda gebouwd, het kreeg de naam Ridderspoor en nog weer later werd het afgebroken. Op die plaats staat nu de vakantiewoning Bosk.

Website over W.A. Houtman

Ingrid Scheinhardt uit Amsterdam is gegrepen door het werk van haar overgrootvader W.A. Houtman. Enkele jaren geleden lanceerde ze de website www.wahoutman.nl waarop ze het werk van W.A. Houtman verzamelt. Ze heeft inmiddels meer dan tweehonderd schilderijen, (zelf)portretten en aquarellen achterhaald en op haar site gepubliceerd. Het merendeel van dat werk hangt bij particulieren aan de muur.

Op de website heeft Ingrid Scheinhardt het werk van Houtman onderverdeeld in duinlandschappen, plattelandstaferelen, stadsgezichten, (zelf)portretten en stillevens. Via een blog en de rubriek Schildersoog geeft zij een toelichting op sommige werken.

Willem Adriaan Houtman is een verre nazaat is van de schilder en graficus Lucas van Leyden. Op haar website heeft Ingrid Scheinhardt de stamboom geplaatst die terugvoert naar Lucas van Leyden.

Amelander werk van Houtman?

Van W.A. Houtman is een tiental werken bekend die hij op Ameland heeft gemaakt. De Amelander Musea willen graag weten of er meer 'Amelander' werken van Houtman bewaard zijn gebleven. Reacties naar info@collectieameland.nl

W.A. Houtman, Zelfportret met schilderspalet, 1945

Particuliere Collectie

W.A. Houtman aan het schilderen op de veranda van huisje Betha aan de Fenneweg in Hollum.

Foto: Archief Ingrid Scheinhardt

De middelste van deze drie vakantiewoningen aan de Fenneweg is Huisje Betha aan de Fenneweg. De foto is rond het midden van de vorige eeuw gemaakt.