Jan de Boer
Jan de Boer (1887-1973)
De zomer van 1946 was niet om over naar huis te schrijven. Op Ameland kwam de temperatuur in augustus overdag vaak niet boven de vijftien graden uit. De kwakkelzomer zou worden gevolgd door de strengste winter sinds 1787. De zon liet zich die augustusmaand wel zien, getuige de drie dorpsgezichten die Jan de Boer in Hollum maakte. Jan de Boer was toen bijna zestig jaar oud en had het grootste deel van zijn werkzame leven als huisschilder erop zitten.
Jan de Boer zag het levenslicht in 1887 in Hollum, als zoon van Dirk Jans de Boer en Getje Folkerts Visser. Het gezin De Boer was rond de eeuwwisseling naar Vlaardingen vertrokken. Net als veel Amelanders kon vader Dirk op het eiland geen werk vinden. In het stadje aan de Maas vond hij als schuurbaas en pakhuisknecht werk op een loggerwerf, een van oorsprong houten zeevissersvaartuig dat door windkracht werd voortbewogen en dat later werd vervangen door stalen exemplaren.
Jan de Boer heeft in die tijd vijf jaar niet bij zijn ouders en zijn broers en zussen gewoond. Van 1899 tot 1904 woonde hij bij zijn oudoom en tante Jacob de Geus en Pietje Sparrius in Kwadijk, boven Amsterdam. In 1912 kwam hij daar terug om het schildersbedrijf van Jacob de Geus over te nemen. Daar leerde hij Grietje ( Gré) Molenaar kennen, die in het door sloten en vaarten van Kwadijk gescheiden buurdorp Middelie woonde. Het stel trouwde in 1915 en verhuisde in 1927 naar Amersfoort, waar hij in 1973 overleed. Het huwelijk bleef kinderloos.
Net als veel huisschilders vond Jan de Boer compensatie voor het saaie schilderwerk aan gevels, kozijnen, dakgoten en deuren door ’s avonds en in de vrije tijd tekeningen en schilderijen te maken. Hij was daar in Noord-Holland al mee begonnen en ging er in Amersfoort en op zijn vakanties op Ameland mee door. Net als Bertus Bakker schilderde hij verschillende onderwerpen meermaals, waarschijnlijk omdat hij ze in opdracht maakte. Zo zijn de twee schilderijen van de hervormde kerk in Hollum vrijwel identiek.
De Amelander Musea hebben zes werken en een aantal schetsen en schetsboeken in de collectie.
Jan de Boer op 35-jarige leeftijd. De foto is een uitsnede uit een familieportret dat in 1922 is gemaakt.
Jan de Boer, Gezicht op Hollum.
Collectie Amelander Musea
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum, 1946. Dit pand stond op de hoek Oosterlaan-De Plaats.
Collectie Amelander Musea
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum, 1946. Het pand staat aan de Oranjeweg 6 en is onlangs gerestaureerd. Afgebeeld is de achterkant van de woning. De schuur is afgebrand.
Collectie Amelander Musea
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum, 1946. Deze afgebeelde boerderij stond aan de Cornelis Schellingerstraat. Het woonhuis staat er anno 2019 nog steeds.
Collectie Amelander Musea
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum. H.D. Katstraat met zicht op de molen.
Collectie Amelander Musea
Jan de Boer, Molen Hollum.
Particuliere collectie
Jan de Boer, Molen Hollum
Particuliere collectie
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum,
Collectie Amelander Musea
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum. 1946. Deze tekening is een voorstudie van het het olieverfschilderij hiernaast.
Collectie Amelander Musea.
Jan de Boer, Dorpsgezicht Hollum.
Particuliere collectie
Jan de Boer, Molen Hollum.
Collectie Amelander Musea.
Jan de Boer, Boerderij Oranjeweg 8A Hollum
Collectie Amelander Musea
Dorpsgezicht van Hollum op schelp.
Collectie Amelander Musea
Detail van beschilderde schelp.
Beschilderde schelp
Jan de Boer beschilderde ook andere voorwerpen. Op de grote schelp hiernaast schilderde hij een dorpsgezicht van Hollum.
De schelp is eigendom van de familie De Boer in Zetten.
'O, Ouderhuis, mij 't liefst op aard. Mij meer dan alle schatten waard'
Het origineel van het gedicht van Jan de Boer waarin hij de gevoelens voor zijn ouderlijk huis in Hollum beschrijft.
Collectie Amelander Musea
Kunstenares Miriam L' Herminez verwerkte het gedicht in een van haar silhouetten. Die waren in 2018 te zien in een een expositie in Museum Swartwoude in Buren.
Gedicht van Jan de Boer verwerkt in kunstwerk Miriam L'Herminez
'O, Ouderhuis, mij 't liefst op aard. Mij meer dan alle schatten waard' en 'Zoo trek ik voort, een traan in 't oog'.
De strofes doen denken aan een poëzieversje, maar een zoektocht op internet bracht geen gelijkenis met een bestaand gedicht aan het licht. Daarom moeten we aannemen dat Jan de Boer zelf deze woorden heeft gevonden om zijn ouderlijk huis op Ameland te beschrijven. Wanneer hij dat deed is niet bekend.
Mevrouw Lia de Vries Humel-Muts uit Waddinxveen had de Groet aan het ouderhuis van Jan de Boer in haar eigen handschrift overgeschreven. Zij gaf de tekst aan kunstenares Miriam L'Herminez, die in de Kunstmaand 2018 in de hervormde kerk in Hollum exposeerde. De kunstenares verwerkte de tekst in een van de kunstwerken die te zien waren in haar expositie Amelander Silhouetten in Museum Swartwoude in Buren.
De originele tekst van Jan de Boer bevindt zich in de collectie van de Amelander Musea. Hij maakt deel uit van een schenking van Lia de Vries Humel-Muts aan de Amelander Musea in november 2018. Mevrouw de Vries schonk toen een aantal schetsen en schetsboeken van Jan de Boer aan de Amelander Musea, nadat ze in 2014 al twee schilderen van Jan de Boer had geschonken. De oma van Lia de Vries Humel-Muts was Aaltje Muts-Molenaar, een zus van Grietje Molenaar met wie Jan de Boer was getrouwd.
Broer Hannes was olympisch sporter en documentairemaker
Hannes de Boer als verspringer.
Jan de Boer kwam uit een kinderrijk gezin. Toen zijn ouders van Ameland naar Vlaardingen verhuisden namen zij negen kinderen in hun kielzog mee. In Vlaardingen zouden er nog een zeven broertjes en zusjes bij komen. Van hen is Hannes (1899-1982) - op Ameland geboren - als atleet de bekendste geworden. Hij was de eerste Nederlander die over de zeven meter sprong, was zesmaal Nederlands kampioen verspringen, nam tweemaal deel aan de Olympische Spelen en verbeterde zesmaal het Nederlands record in deze discipline. Zijn in 1928 gevestigde record van 7,37 meter uit 1928 hield 23 jaar stand.
Na zijn leven als sporter werd Hannes de Boer cineast en documentairemaker. Voor het Polygoon maakte hij in het seizoen 1946-1947 een film over een walvisvaartexpeditie met de Willem Barendsz.
