Een kleine Hollandse meester

1934 is een belangrijk jaar voor Leendert Scheltema. Hij is uitgenodigd om te exposeren in Galerie Zak in Parijs, die zes jaar eerder voor het eerst zijn deuren opende en al snel een ontmoetingsplek werd voor vooruitstrevende kunstenaars als Vassily Kadinsky, Amedeo Modigliani en Marc Chagall. 

De recensent van Le Revue Mondiale begint kritisch, maar eindigt welwillend. 'Portretschilder Scheltema ondergaat de invloed van Van Gogh. Deze invloed levert werkjes op die lichtjes neigen naar het karikaturale en die overkomen als ontlading van heftige emoties. Daarentegen getuigen de kleine landschapjes die de jonge Hollandsche schilder daar tegenover stelt van een persoonlijke visie en een direct contact met zijn onderwerpen. Het zijn beelden met een charmante benadering. Scheltema probeert zich hier bij de kleine Hollandse meesters te voegen, zonder afstand te doen van zichzelf en zonder af te wijken van zijn generatie.'

Niet gek voor een Amelander jongen om in één zin te worden genoemd met Van Gogh en te exposeren in dezelfde ruimte waar kunstenaars van naam hun werk toonden.

Het is jammer dat we niet weten welk werk van Scheltema er hing. Maar het zou zomaar kunnen gaan over werkjes die de gemeente Ameland in de collectie heeft of die daarmee vergelijkbaar zijn.  De toon is wat somberder, maar de verfstrepen die Van Gogh gebruikte hoorden ook bij de beeldtaal van Scheltema. Het is jammer dat de meeste van die werken niet zijn gedateerd, Opmerkelijk is wel dat Scheltema die techniek in ieder geval al gebruikte in 1908, het jaar waarin hij zijn vader portretteerde. 

Toch moeten we voor een beter beeld een sprongetje terug in de tijd maken. Waar de Parijse recensent spreekt van de jonge Hollandsche schilder, is Scheltema op dat moment 58 jaar oud. Hij heeft dan al een kunstenaarsloopbaan van ruim dertig jaar achter zich.

Vooral in de eerste twee decennia van de vorige eeuw onderging Scheltema verschillende invloeden voordat hij een eigen stijl ontwikkelde. Hij verkeerde vanaf kort na de eeuwwisseling in het gezelschap van Jan Toorop - een van de belangrijkste schilders uit het begin van de vorige eeuw - en had later in Haarlem veelvuldig contact met Henri Boot, die hij mogelijk nog van Ameland kende, en Kees Verweij. Uit die periode stamt ook de levenslange vriendschap met Herman Veldhuis, die grote bekendheid kreeg als glasschilder en glazenier. 

De periode van rond de eeuwwisseling tot het einde van het tweede decennium van de vorige eeuw kenmerkte zich door grote veranderingen. In Nederland 

Postimpressionisme

Paul Cėzanne, Stilleven met appels

Leendert Scheltema, Stilleven met schelpen en stenen, datering onbekend. 45 x55 cm.

Collectie gemeente Ameland


Scheltema en de kritiek

In de 

Haarlems Dagblad 9 juni 1919

Houtskool 1919, 26 X 36 cm

À Paris: Scheltema (Galerie Zak) getuigt van een zekere zin voor compositie. Dit is een kunstenaar die er hard aan werkt om zijn persoonlijkheid als schilder los te maken van overblijfselen uit een nabij verleden. 

Le Journal de Paris, 13 november 1934: In dezelfde galerie zijn gevoelige werkjes van de van de Hollander Scheltema te zien. Vooral  de schilderijen van klein formaat vallen op.

Jacques Witjens, portret van onbekende man.

Collectie Amelander Musea

A.H. (Jacques) Witjens 1881 - 1956

Woonde en werkte te Den Haag, Voorburg en Nieuwkoop. Schilderde, aqua- relleerde en tekende landschappen en figuren. Hij wordt gerekend tot de late nabloei van de Haagse School. Werd onder meer beïnvloed door het werk van de schilder J.E.H. Akkeringa. Omstreeks 1920 vertrok hij naar de Verenigde Staten en later naar Argentinië.

Michael Joseph Stuber, Stilleven met pot en appel.

Collectie Amelander Musea

Michael Stuber (1873-1954) werd geboren en werkte in Den Haag, Drenthe en Gelderland. Leerling Academie V.B. K. in Den Haag (1889-1891). Schilderde, aquarelleerde en etste landschappen, bosgezichten, duinlandschappen en stillevens min of meer in de trant van de Haagse School. Zilveren Academie-medaille (1889), de zilveren Rijksmedaille (1891) en de gouden medaille op de wereldtentoonstelling te Buenos Aires (1913). Was lid van 'St. Lucas' te Amsterdam, van ' Pulchri Studio' en de Haagse Kunstkring. o.a. Haags Gemeentemuseum. Literatuur: Pieter Scheen, Plasschaert, Thieme-Becker,

G.H.Wolvekamp 1909. Wolvekamp was opgeleid aan de Academie voor Beeldende Kunsten Rotterdam .Lid van Tekengezelschap de Vijfhoek in Haarlem en staat omstreeks 1904 geregistreerd als lid van Kunst Zij Ons Doel in Haarlem. 

Henri Frėdėric  Boot