Wat er staat is Waterstaat
De Herenwegkerk in Hollum is het huis van de federatie doopsgezind-gereformeerd op Ameland, een in de Nederlandse kerkgeschiedenis uniek samenwerkingsverband tussen twee geloofsrichtingen. De kerk is in 1867 gebouwd als Doopsgezinde kerk, een Vermaning. Het is een eenvoudig kerkgebouw, al is de aankleding wat rijker dan de vroegere doopsgezinde kerk van Ballum, die nu is omgebouwd tot hotelsuites.
Die verrijking vinden we terug in de buitenmuren, vooral die aan de voorkant. Daar zien we een gelede muur met lisenen, uitspringend metselwerk met een decoratieve functie, en rondboogfriezen, verfraaiingen die als doel hadden de krachten naar de muur te geleiden.
Het interieur is ook wat rijker, met een fraaie kansel en daarboven een pijporgel, De naar verhouding forse liturgische ruimte voor de kansel is een ander opvallend element.
Maar het verhaal achter de bouw is eigenlijk nog mooier. Om een einde te maken aan conflicten tussen katholieken en hervormden over het bezit van oude kerken stelde de regering in 1824 een regeling in, die het kerkgenootschappen mogelijk maakte nieuwe kerken te bouwen of oude kerken te verbouwen. In de de praktijk kwam dit vaak neer op nieuwbouw. Het ontwerp behoefde ook de goedkeuring van de ingenieurs van Waterstaat, maar vaak werden het gebouwen die pasten in de bouwstijl van die tijd, In de tweede helft van de negentiende eeuw neogotiek, daarvoor neoclassicistisch. Er kwam nogal wat kritiek. 'Wat er staat is Waterstaat', werd vaak ten onrechte gezegd over kerken die volgens die regeling tot 1875 werden gebouwd. Feit is wel dat veel kerken in die periode op elkaar leken. Een versierde voorgevel, getooid met een kleine houten klokkentoren. De Herenwegkerk is een voorbeeld van kerken die in de Waterstaatstijl zijn gebouwd,
Een bik op de kerk vanaf de galerij.
De kansel.
Het bankje van de kerkenraad.
Een klein harmonium waarop organist Minne Kanger enkele tientallen jaren het zingen van de zondagsschool begeleidde.
De koster heeft zijn best gedaan. Alle stoelen staan netjes in het gelid.
Een zoekplaatje voor Amelanders. In de tijd dat het orgel nog niet werd 'aangedreven ' door een motor, moesten vrijwilligers lucht in de orgelpijpen pompen. Zij kerfden hun initialen in de zijkant van het orgel.
Het orgel is in 1903 gebouwd door de Leeuwarder orgelbouwers Bakker en Timmenga, die negen jaar eerder ook het orgel in de hervormde kerk hadden gebouwd. Het is een eenklaviersorgel. In 2006 is het orgel gerestaureerd. De in 2011 overleden organist Jan Jongepier gaf adviezen.
Het orgel is een zogenoemd eenklaviersorgel. Vanaf zijn of haar positie heeft de organist geen zicht op de voorganger.
Een op de preekstoel gerichte camera levert het beeld op de monitor naast het klavier. Predikant en organist kunnen zo met elkaar communiceren. De organist krijgt een seintje wanneer hij of zij moet beginnen te spelen.
Bezichtiging
De Herenwegkerk in Hollum kan in de maanden juli en augustus op woensdag en donderdag van 11 uur tot 12 uur worden bezichtigd. Vrijwilligers geven uitleg en beantwoorden vragen.
Kunstmaand Ameland
De Herenwegkerk is een van de locaties van de Kunstmaand Ameland. Tijdens de openingstijden van de expositie kan de kerk worden bezichtigd. Zie voor openingstijden tijdens de Kunstmaand de website van Kunstmaand Ameland.